Dr. Hasan Yalçın, E. Hesap Uzmanı, YMM

Code;Tax. 2021/021/006 LV;07/10/2021

Vergi incelemeleri temelde beş ana kaynaktan başlatılmaktadır. Başka bir ifadeyle vergi incelemesine alınacak mükellefler beş ayrı kaynak esas alınarak seçilmektedir. Bunlar risk analiz sistemi esas alınarak yapılan seçimler, ihbar ve şikayetler üzerine yapılan seçimler, teftiş ve soruşma nedeniyle yapılan seçimler, diğer kamu ve kuruluşlardan intikal eden raporlara istinaden yapılan seçimler ve son olarak da yazılan görüş ve önerme raporlarına istinaden yapılan seçimlerdir.

Bunlardan birincisi Vergi Denetim Kurulu –Risk Analiz Sistemi (VDK-RAS) üzerinden, mükelleflere ait her türlü yasal veri kullanılarak yapılan analiz ve mukayeseler neticesinde riskli görülen sektörler ve mükellefler nezdinde yürütülen incelemelerdir. Mevcut uygulamalar incelendiğinde incelemelere en fazla kaynak teşkil eden bölümün bu kısım olduğunu görmekteyiz. Yoğun olarak vergi incelemesine alınacak mükellefler VDK-RAS tarafından belirlenmektedir.

İkinci kaynak ihbar ve şikâyetlere istinaden yürütülen incelemelerdir. İhbar ve şikayetler vergi incelemesinin başlama kaynaklarının bir diğeridir. Mükellefler veya spesifik olaylar bazında yapılan ihbar ve şikayetler ile vergi incelemesi başlayabilmektedir.

Teftiş ve Soruşturma, inceleme ve denetimler sırasında yapılan tespitler diğer bir inceleme kaynağını oluşturmaktadır. Yapılan inceleme ve denetimler sırasında ayrıntılı vergi incelemesini gerekli kılan nedenlere ve belgelere rastlanması durumunda bu durum vergi incelemesinin kaynağını oluşturur ve vergi incelemesine başlanır.

Dördüncü kaynak Kamu kurum ve kuruluşlarından intikal eden ve doğrudan veya dolaylı olarak vergisel konuları içeren inceleme ve denetim raporları ile inceleme talepleridir.

Son olarak Vergi Müfettişleri tarafından riskli olduğu düşünülen sektörlere yönelik düzenlenen Görüş ve Öneri Raporları uyarınca yapılan incelemeler gelmektedir.[1] Vergi inceleme elemanları yazacakları görüş önerme raporlarında bazı sektörlerde veya işlemlerde vergi kaçak ve kayıplarının olduğuna dair görüş ve önerilerini Başkanlığa iletebilir. Bu rapor somut tespitlere dayanabileceği gibi uygulanan vergi mevzuatının yanlış yorumlanmasına dair müfettiş yorumlarından da kaynaklanabilir. Başkanlık değerlendirmesinden sonra bu raporlar kaynak alınarak vergi incelemeleri başlatılabilir.